Świadectwa wzorcowania - Jak je czytać i interpretować?

Prowadząc profesjonalne usługi kalibracji mierników od ponad 30 lat, każdego tygodnia spotykamy się z licznymi pytaniami czy też wątpliwościami związanymi z terminologią oraz zapisami widniejącymi na dokumencie jakim jest świadectwo wzorcowania (świadectwo kalibracji). Choć wielu naszych klientów ma świadomość dotyczącą potrzeby regularnego przeprowadzania wzorcowania przyrządów pomiarowych, tak część z nich, często nowych, poszukuje wyjaśnienia danego terminu widniejącego na oficjalnym dokumencie wydanym przez laboratorium. Pełne zrozumienie świadectwa wzorcowania i możliwość interpretacji zawartych wyników pozwala na uzyskanie pewności, co do pomiarów wykonanych za pomocną naszego miernika.

Jak w takim razie należy odczytywać świadectwo kalibracji/wzorcowania?

Zapraszamy do lektury, gdzie wyjaśniamy pojęcia na przykładzie zalecanego układu świadectwa wzorcowania przez PCA (Polskie Centrum Akredytacji). Dla osób, firm i instytucji, które do tej pory wykonywały kalibrację mierników w zagranicznych laboratoriach, np. producenta, podajemy również angielskie określenie dla danego punktu.

Należy zaznaczyć, że w terminologii polskiej, terminy: świadectwo wzorcowania i świadectwo kalibracji oznaczają to samo i mogą być używane zamiennie. Zachęcamy do przeczytania artykułu na naszej stronie poświęconemu różnicom w nazewnictwie.

Oprócz szczegółowych danych teleadresowych jednostki wystawiającej oraz daty wydania/wykonania świadectwa wzorcowania znajdują się następujące punkty:

1. OBIEKT WZORCOWANIA (ang. OBJECT OF CALIBRATION) – Najczęściej pierwszy punkt na pierwszej stronie świadectwa wzorcowania. Jest to określenie typu, modelu, producenta przyrządu poddanego wzorcowaniu, a także numer seryjny, numer identyfikacyjny itp. Ogólnie są to dane niezbędne do identyfikacji konkretnego przyrządu.
   
   

2. ZGŁASZAJĄCY (ang. APPLICANT) – Są to dane, które identyfikują jednostkę zgłaszającą sprzęt do kalibracji, zawiera m.in. pełną nazwę firmy, dany oddział oraz adres.

   
   

3. UŻYTKOWNIK (ang. USER) – Pod tym punktem znajdują się dane, które identyfikują użytkownika zgłaszanej do kalibracji aparatury. Nie jest to punkt obowiązkowy i wymagany. Najczęściej dane użytkownika są dodawane na życzenie zgłaszającego w momencie, kiedy nie jest on użytkownikiem przyrządów pomiarowych przekazanych do wzorcowania.

   
   

4. MIEJSCE WZORCOWANIA (ang. PLACE OF CALIBRATION) – W tym punkcie świadectwo kalibracji zawiera informację o miejscu (adresie) w którym było przeprowadzone wzorcowanie - dla pomiarów przeprowadzanych w siedzibie laboratorium jest to adres laboratorium; dla pomiarów przeprowadzonych w siedzibie klienta - jest to adres klienta. Miejsce wzorcowania określa jedynie lokalizację, w której wykonane były pomiary miernika.

   
   

5. METODA WZORCOWANIA (ang. CALIBRATION METHOD) – Punkt określa stosowaną metodę wzorcowania zgodnie z ustalonymi procedurami laboratorium wzorcującego pod postacią numeru/nazwy/symbolu identyfikacyjnego dokumentu.

   
   

6. WARUNKI ŚRODOWISKOWE (ang. ENVIRONMENTAL CONDITIONS) – W tym punkcie podane dokładne wartości parametrów środowiskowych, które występowały w trakcie wykonywania wzorcowania. Raportując warunki środowiskowe dopuszczalne jest podanie przedziałów zawartych w Metodzie wzorcowania.

   
   

7. DATA WYKONANIA WZORCOWANIA (ang. DATE OF CALIBRATION) – Dzień / Miesiąc (słownie) / Rok lub przedział dni, w których urządzenie były kalibrowane.

   
   

8. SPÓJNOŚĆ POMIAROWA (ang. TRACEABILITY) – Najprościej wyjaśniając, jest to zapewnienie, że wzorzec lub grupa wzorców użytych do wzorcowania jest ściśle powiązana z wzorcem państwowym lub wzorcem międzynarodowym za pomocą tzn. nieprzerwanego łańcucha powiązań. Dla zleceniodawcy ten punkt jest gwarancją, że kalibratory i pozostała aparatura wykorzystana do kalibracji została kompleksowo sprawdzona i przebadana w kompetentnych jednostkach laboratoryjnych przy jak najniższej niepewności pomiaru.
   
   Przykład: Wzorcowanie miernika były wykonane w oparciu o wzorzec C. Wzorzec C został uprzednio wzorcowany w oparciu o wzorzec B, który z kolei został wzorcowany w oparciu o wzorzec A -państwowy lub wzorzec międzynarodowy. Tym sposobem powstał nieprzerwany łańcuch powiązań, który zapewnia spójność pomiarową.

   
   

9. WYNIKI WZORCOWANIA (ang. CALIBRATION RESULTS) – Najczęściej w tym punkcie świadectwo wzorcowania zawiera informację o tym, na których stronach świadectwa zawarte są pomiary uzyskane w trakcie wzorcowania. Na ogół są one przedstawione w formie tabelarycznej, która zawiera wymagane minimum cztery kolumny: Wartość odniesienia / Wartość odczytana z kalibrowanego przyrządu / Błąd pomiaru / Wartość niepewności pomiaru. Zdarza się, że laboratorium na świadectwie kalibracji raportuje dodatkowo maksymalne dopuszczalne błędy graniczne i kolumnę oceniającą stwierdzenie zgodności z wymaganiami.

   
   

10. NIEPEWNOŚĆ POMIARU (ang. UNCERTAINTY OF MEASUREMENT) – Punkt ten określa się zgodność oszacowanej niepewności pomiaru z dokumentem organizacji European co-operation for Accreditation (EA) oraz przyjętego współczynnika rozszerzenia. Tabela z wynikami pomiarów zawiera oszacowaną wartość niepewności w jednostkach wielkości mierzonej. Wynik pomiaru jest pełny tylko wtedy, gdy prócz konkretnej wielkości liczbowej, określa się rozrzut, wokół którego ta wartość może się znajdować z przyjętym prawdopodobieństwem (najczęściej jest to wartość 95%). Wynika to z faktu, że każdy pomiar wykonany nawet bardzo dokładną aparaturą jest jedynie przybliżeniem wielkości rzeczywistej z mniejszą lub większą dokładnością.
    
    Do czego zleceniodawca może wykorzystać informację o niepewności na świadectwie?
    Przede wszystkim będzie ona jednym ze składników niepewności pomiaru wyznaczonej dla pomiaru wykonanego wzorcowanym urządzeniem. Dodatkowo świadectwo kalibracji zawierające niską niepewność pomiaru świadczy o tym, że wzorcowanie wykonano z należytą starannością i przy użyciu zaawansowanych kalibratorów i przyrządów laboratoryjnych o możliwie najwyższej dokładności.

    
    

11. ZGODNOŚĆ Z WYMAGANIAMI (ang. CONFORMITY WITH REQUIREMENTS) – Zleceniodawca może wnioskować, aby świadectwo wzorcowania zawierało określenie i przedstawienie zgodności z wymaganiami metrologicznymi podanymi w specyfikacji miernika. Najczęściej wiąże się to z dodatkowym kosztami. W tym punkcie podany zostanie dokument (najczęściej oryginalna instrukcja obsługi przyrządu), który został wykorzystany do stwierdzenia zgodności.

    
    

12. ZASADA PODEJMOWANIA DECYZJI (ang. THE PRINCIPLE OF MAKING DECISIONS) - Określa przyjętą zasadę podejmowania decyzji przy ocenie stwierdzenia zgodności - czyli sposób w jaki świadectwo wzorcowania będzie interpretowało uzyskane wyniki jako spełniające lub niespełniające wymagań. Zasady te podane są w dokumencie ILAC-G8:09/2019 a jedną z nich jest np. binarne zasada podejmowania decyzji, dla której konieczne jest spełnienie poniższych wymogów:
    
    

    - Suma błędu bezwzględnego oraz całkowitej niepewności rozszerzonej jest nie większa niż maksymalny dopuszczalny błąd określony przez producenta miernika dla wszystkich zakresów pomiarowych.
    ​
    

    - Stosunek całkowitej niepewności rozszerzonej do dopuszczalnego błędu granicznego był nie większy niż 1:3 (zalecana 1:10). Świadectwo wzorcowania potwierdza, że wzorcowany przyrząd spełnia określone wymagania metrologiczne.

Laboratorium wzorcujące Merserwis oferuje dla wzorcowanie mierników do pomiarów elektrycznych stwierdzenie zgodności w cenie wzorcowania.

Z czego wynika różnica w koszcie kalibracji mierników pomimo tego samego typu przyrządu?

Na podstawie ww. opisanych i wyjaśnionych punktów znajdujących się na świadectwie kalibracji, można dokładnie wyjaśnić na czym polegają rozbieżności cenowe dla usługi kalibracji tego samego typu urządzenia.

- Liczba weryfikowanych punktów i zakresów – Niższy koszt może wynikać z faktu, że laboratorium wzorcujące nie bada urządzenia w pełnym zakresie pomiarowym lub w bardzo ograniczonej ilości punktów. W naszym laboratorium wzorcowanie zawsze dokonywane jest w maks. dużej ilości funkcji oraz zakresach lub w optymalnych zakresach z opcjonalną możliwością dodaniem czy zmiany punktów pomiarowych.

• Liczba weryfikowanych punktów i zakresów - Niższy koszt może wynikać z faktu, że laboratorium wzorcujące nie bada urządzenia w pełnym zakresie pomiarowym lub w bardzo ograniczonej ilości punktów. W naszym laboratorium wzorcowanie zawsze dokonywane jest w maksymalnie dużej ilości funkcji oraz zakresach lub w optymalnych zakresach z opcjonalną możliwością dodaniem czy zmiany punktów pomiarowych.
• Mniejsza niepewność pomiaru – Kalibracja aparatury wykonywana z mniejszą niepewnością jest z reguły droższa. Wynika to z faktu, że stosowane metody są znacznie dokładniejsze, a przez to bardziej czasochłonne i kosztowne. Takie wzorcowanie to jednak zleceniodawcy bardziej precyzyjną informację o charakterystyce metrologicznej jego urządzenia.
• Dodatkowe czynniki – Dodatkowy wpływ na cenę mogą mieć takie czynniki jak, np. wliczone koszty logistyczne, termin i miejsce wykonania usługi (u klienta) czy wzorcowanie w punktach pomiarowych podanych przez klienta.

Praktyczne zastosowanie dla klientów Merserwis

Świadectwo kalibracji jest kluczowym dokumentem potwierdzającym, że urządzenia pomiarowe działają zgodnie z wymaganiami metrologicznymi. Prawidłowa interpretacja świadectw wzorcowania ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo i efektywność operacyjną w Twojej firmie, a sprawny przyrząd i regularne wzorcowanie jest istotne dla utrzymania dokładności i niezawodności pomiarów.

W Laboratorium Wzorcującym Merserwis zdajemy sobie sprawę z wagi wydawanych przez nas dokumentów i oferujemy profesjonalne usługi kalibracji przyrządów, które spełniają najwyższe standardy jakości. Nasza akredytacja PCA nr 215 jest dowodem na to, że możesz nam zaufać. Zachęcamy do skorzystania z naszych usług wzorcowania, aby zapewnić precyzyjne działanie Twoich urządzeń pomiarowych i spełnić wszystkie wymagania techniczne.

Skorzystaj z naszych usług wzorcowania

Zapraszamy do odwiedzenia i sprawdzenia naszego cennika, skontaktowania się czy skorzystania z formularza zlecenia wzorcowania i dowiedzenia się więcej o naszych usługach wzorcowania (kalibracji). Nasz zespół Metrologów jest gotowy od poniedziałku do piątku, aby pomóc Ci w każdej potrzebie związanej z kalibracją i wzorcowaniem Twoich urządzeń pomiarowych. Uzyskaj świadectwo kalibracji swoich mierników - dokument potwierdzający ich dokładność już teraz i skorzystaj z naszych licznych promocji czy Pakietów Korzyści.

Zapraszamy do współpracy!